เกษตรกรรมทางเลือก “ไร่นาสวนผสม” วิธีชีวิตสู่ความพอเพียง

ไร่นาสวนผสม

คือ การทำการเกษตรที่มีการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ ประมง และกิจกรรมอื่นๆ มากกว่าสองกิจกรรมในฟาร์ม เพื่อตอบสนองต่อการบริโภค ลดความเสี่ยง จากราคาผลผลิตที่ไม่แน่นอน หรือสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น การเลี้ยงหมูคู่กับการเลี้ยงปลาในนาข้าว การปลูกไม้ยืนต้น เช่น ฝรั่ง ไผ่ กล้วยมะละกอ รอบริมสระน้ำ เป็นต้น

แล้ว เริ่มต้นยังไงดี?

จัดการพื้นที่

แบ่งพื้นที่บางส่วน ซึ่งในระยะแรกรายได้จะเกิดจากผลผลิตบางส่วน
การปลูกไม้ผล ในที่ลุ่มหรือที่นาเดิม ควรยกรองและมีคันดินรอบแปลง ส่วน ในที่ตอน ลาดชันไม่เกิน 30% มีหน้าดินลึกกว่า 1 เมตร และดินชั้นล่างต้องไม่เป็นดินดานหรือหิน
พื้นที่ที่น้ำท่วมเป็นประจำ ควรขุดบ่อเลี้ยงปลา หรือทำนาบัว นาผักบุ้ง ฯลฯ
กรณีที่สภาพดินมีปัญหา เช่น ดินเค็ม ดินเปรี้ยว ดินพรุ และดินที่มีปัญหาอื่นๆ ควรมีการปรับปรุงก่อนปลูกพืช

จัดการแหล่งน้ำ

ควรมีสระน้ำ คูคลอง ร่องน้ำหรือแหล่งน้ำเสริมในฤดูแล้งประมาณ 30% ของพื้นที่
อาจขุดบ่อบาดาล เพื่อใช้ในหน้าแล้ง สำหรับพืชผัก และไม้ดอกไม้ประดับ
ขุดบ่อเลี้ยงปลา เพื่อเป็นแหล่งอาหาร โปรตีน และเพิ่มรายได้ในหน้าแล้งรวมทั้งได้อาศัยน้ำรดพืชผักสวนครัว บริเวณขอบบ่อ

จัดการเงินทุน

เงินทุนระยะแรกจะค่อนข้างสูงควรทำกิจกรรมเสริมเพื่อให้ผลตอบแทนในระยะสั้น
ควรจัดสรรเงินทุนให้สอดคล้องกับชนิด และกิจกรรมการผลิต
ควรจัดทำบัญชีฟาร์ม เพื่อให้ทราบ ผลตอบแทนการลงทุนและนำไป วางแผนปรับปรุงต่อไป

จัดการกิจกรรมการผลิต

การเลือกกิจกรรมการเกษตร ควรพิจารณาดังนี้
- เป็นกิจกรรมที่ทำรายได้ให้ผลตอบแทนเร็ว
- เป็นการผลิตอาหารหรือเครื่องมือเครื่องใช้
- เป็นกิจกรรมด้านอื่นๆ ตามความเหมาะสมของแต่ละฟาร์ม แต่ละพื้นที่
ควรปลูกพืชอายุสั้นแชม กรณีปลูกไม้ผลช่วงระยะ 1-3 ปีแรก
ปลูกไม้ผลแบบผสมผสาน เช่น ปลูกมะพร้าว กลัวย มะละกอ พืชผักบริเวณคันดินล้อมแปลงไม้ผล
แบ่งพื้นที่เพื่อปลูกพืชหมุนเวียนอายุสั้น และให้ผลตอบแทนสูง
ปลูกข้าวไว้บริโภคเอง และเหลือเพื่อจำหน่าย
บ่อปลาควรอยู่ใกล้บ้าน จัดการเรื่องน้ำได้โดยวางแผนการผลิตและการตลาดให้รอบคอบ