เลี้ยงแพะมือใหม่ ดูแลง่ายรายได้ดี ใช้พื้นที่น้อย
เลี้ยงแพะมือใหม่
วันนี้จะมาพูดถึงการ เลี้ยงแพะมือใหม่ ซึ่งกำลังได้รับความนิยมอยู่ในปัจจุบัน เพราะขั้นตอนการเลี้ยงไม่มีความจำเป็นต้องใช้พื้นที่มากเหมือนกับสัตว์ประเภทอื่นๆ และที่สำคัญในเรื่องของราคาและการทำตลาดนั้นแพะสามารถทำได้หลากหลายช่องทาง ไม่ว่าจะเป็น แพะสวยงาม หรือสามารถนำไปขายเป็นกิโลเพื่อประกอบอาหาร แถวยังผลิตลูกพันธุ์ดีให้กับผู้ที่สนใจที่จะซื้อและนำเลี้ยงต่อไป เพราะแพะสามารถให้ลูกได้ไวโดย 2 ปี อาจผลิตลูกได้เฉลี่ย 3-4 คอกและอาจจะออกลูกคอกละ 1-2 ตัว จึงได้ผลตอบแทนและคืนทุนให้กับผู้เลี้ยงได้ไว
สำหรับสายพันธุ์แพะที่นิยมเลี้ยงกัน นั้นแบ่งคร่าวๆได้เป็นแบบแพะนม และ แพะเนื้อซึ่งก็จะมีจุดเด่นและวัตถุประสงค์ของการเลี้ยงที่แตกต่างกันตามสายพันธุ์
แพะพันธุ์บอร์ (Boer)
เป็นแพะพันธุ์เนื้อที่มีขนาดใหญ่ แรกเกิดประมาณ 4 กก. หย่านม 20 กก. โตเต็มที่ตัวผู้ประมาณ 80-90 กก. ส่วนตัวเมียประมาณ 60-70 กก. ลักษณะเด่น คือ จะมีตัวสีขาว หัวและคอจะมีสีแดง ใบหูยาวปรก มีสายพันธุ์มาจากประเทศแอฟริกาใต้ ซึ่งกรมปศุสัตว์ ได้นำเข้ามาเมื่อปลายปี 2539
แพะพันธุ์ซาเนน (Saanen)
เป็นแพะพันธุ์นมที่มีขนาดใหญ่ โตเต็มที่ตัวผู้ประมาณ 70-75 กก. ส่วนตัวเมียประมาณ 60-65 กก. ลักษณะเด่น คือ จะมีสีสีขาวทั้งตัว ใบหูเล็กตั้ง หน้าตรง มีสายพันธุ์มาจากประเทศแอฟริกาใต้ ซึ่งกรมปศุสัตว์ ได้นำเข้ามาเมื่อปลายปี 2539
แพะพันธุ์พื้นเมือง
แพะพันธุ์พื้นเมืองภาคใต้ นั้นจะมีสีที่หลากหลาวยซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสีดำ และน้ำตาล ซึ่งแพะเพศเมียอายุหนึ่งปีจะมีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 12.9 กก.
การเตรียมสถานที่และอุปกรณ์การเลี้ยงแพะ
โรงเรือน สำหรับคอกหรือโรงเรือนที่อยู่อาศัย ของแพะนั้น จะเป็นที่จะต้องมีหลังคากันแดดและฝน ฟื้นต้องทำการยกสูง เพื่อสะดวกต่อการดูแลรักษาทำความสะอาดได้ง่าย มีที่ใส่น้ำและอาหารตามความเหมาะสมให้ครบทุกตัว และมีพื้นที่กั้นระหว่างคอกเพื่อป้องกันตัวที่แข่งแรงแย่งกินอาหารจากแพะตัวที่อ่อนแอกว่า ซึ่งถ้าเป็นไปได้ควรทำการแบ่งกั้นคอกสำหรับแพะโต แพะเล็ก แม่ที่กำลังเลี้ยงลูก และแม่ที่กำลังคลอดจะดีมาก
พื้นคอก ควรทำเป็นไม้ระแนงในแพะโตมีความห่าง ประมาณ 1.5 ซม. ส่วนคอกแพะเล็กประมาณ 1.3 ซม. เพื่อให้สะดวกต่อการทำความสะอาดมูลและปัสสาวะลงดิน ซึ่งจะทำให้พื้นคอกแห้งตลอดเวลา และป้องการพยาธิไปในตัวที่อาจจะมากับมูลแพะ
การเตรียมเรื่องอาหารแพะ
สำหรับการจัดการด้านอาหารนั้นแพะเป็นสัตว์ที่ข้อนข้างกินง่าย แต่จะกินยังไงถึงจะโตและดีนั้น ก็ต้องมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับอาหารแพะ ในกรณีที่ขาดแคลนอาหารนั้น เราสามารถให้หญ้าอย่างเดียวก็ได้แต่แพะจะไม่ค่อยโตและอ้วนมากนัก เพราะกินยังไม่ครบและกินอาหารไม่ถูกวิธีเพราะปรติแล้วการให้อาหารแพะนั้น ควรจะให้ทั้ง หญ้า,รำ กากถั่ว, พื้นตระกูลถั่ว ,เกลือและก็น้ำ,และอีกอย่างหนึ่งที่แพะชอบกินมากคือ ต้นกระถิน นั้นเอง ซึ่งอาหารเหล่านี้จะทำให้แพะอ้วน ตัวโตและแข็งแรง
การจัดการเลี้ยงดูแพะ
สำหรับการจัดการเลี้ยงดูแพะนั้นจะแบ่งระยะการเรื่องดูออกเป็นช่วงๆต่างความเหมาะสมของแต่ล่ะฟาร์ม ซึ่งพอจะแบ่งออกได้เป็นดังนี้
ช่วงวัยเจริญพันธุ์ หรือ ระยะการติดสัด
แพะเริ่มวัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 3-4 เดือน ซึ่งตัวเมียจะยอมให้ตัวผู้ขึ้นทับผสมพันธุ์ได้ เราสมควรแยกลูกตัวเมียออกเลี้ยงคนล่ะกรงกับแม่และจะให้แพะผสมพันธุ์เมื่ออายุ 8 เดือนข้านไปเพื่อแม่พันธุ์จะได้มีความสมบรูณ์เต็มที่
ลักษณะการเป็นสัดหรือติดตัวผู้ของแม่พันธุ์เราสามมารถสังเกตได้จาก
- อวัยวะเพศบวมแดง ซุ่มชื้น และอุ่น
- กระดิกหางบ่อยขึ้นผิดปรกติ
- ไม่ค่อยอยู่สุขจะกระวนกระวาย และไม่กินอาหาร
- ยืนเงียบเมื่ออยู่ไกล้กับตัวผู้
ช่วงของการผสมพันธุ์
เมื่อเราเห็นแม่พันธุ์เป็นสัดหรือติดสัดแล้ว ระยะที่เหมาะสมที่จะนำตัวพ่อพันธุ์ขึ้นทับจะประมาณ 12-19 ชั่วโมง หลังจากเห็นอาการของแม่พันธุ์ ซึ่งพ่อพันธุ์หนุ่ม 1 ตัวต่อแม่ 10-15 ตัว
“ หมายเหตุ ไม่ควรนำพ่อผสมกับลูกตัวเมีย เพราะจะทำให้ลูกที่เกิดตัวเล็กลง และอาจไม่สมบูรณ์เท่าที่ควร และควรปรับเปลี่ยนหมุนเวียนพ่อพันธุ์ ทุก 12 เดือน “
ช่วงของการอุ้มท้อง(ระยะเวลาประมาณ 150 วัน)
ระยะเวลานี้ให้สังเกตดูแม่พันธุ์ว่าท้องหรือไม่ โดยการที่ ไม่แสดงอาหารเป็นสัดหรือติดสัตว์อีก หลังจากการนำพ่อพันธุ์มาผสมไปและแล้ว 15-21 วัน และท้องจะขยายเพิ่มตามลำดับ เต้านมและหัวนมจะขยายใหญ่ขึ้นจากเดิมอย่างเห็นได้ชัด
ซึ่งระยะอุ้มท้องนี้ควรเพิ่มอาหารพวกหญ้า ถั่ว หรือเป็นพวกพืชตระกูลถั่งต่างๆ และรำข้าว ข้าวโพด น้ำสะอาดให้กินเต็มที่ และดูแลเรื่องของคอกเลี้ยงให้สะอาด และแข็งแรง เพื่อป้องกันการแท้งลูก
ช่วงของการคลอดลูก
ช่วงนี้สำหรับผู้เลี้ยงมือใหม่อาจจะต้องหาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูอาการและวิธีช่วยทำคลอดกรณีฉุกเฉิน ลีกษณะอาการของแพะที่เริ่มใกล้จะคลอดลูกนั้นจะสังเกตจาก สะโพกแม่แพะจะเริ่มขยาย หลังจะแอ่นลง เต้านมขยายใหญ่ขึ้น และจะไม่นอน แต่ลุกขึ้นเอาเท้าตะกุยพื้นคอก และกินอาหารน้อยลง
การดูแลสุขภาพของแพะ
สำหรับการดูแลสุขภาพแพะที่ไม่ดี หรือเจ็บป่วยนั้นต้องหมั่นเอาใจใส่เรื่องของสุขภาพ ดังนี้
- กำจัดพยาธิภายนอก ซึ่งได้แก่ ไร เห็บและ เหา ซึ่งจะสร้างความรำคาญให้แก่แพะซึ่งทำให้แพะขนหลุดเป็นจุดๆ หรือทำให้แพะมีสุขภาพที่ไม่ดี
- กำจัดพยาธิภายใน ซึ่งได้แก่ พยาธิตัวกลม ตัวตืด และพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งควรถ่ายพยาธิแพะทุก 3 เดือน แต่ถ้าบริเวณที่เลี้ยงแพะมีพยาธิมากควรถ่ายพยาธิเดือนล่ะครั้งก็ทำได้
การป้องกันโรคที่อาจเกิดขึ้นกับแพะ
โรคพยาธิ
ควรถ่ายพยาธิทุก 3 เดือน โดยใช้ยาถ่ายพยาธิที่จำหน่ายทั่วไปทั้งแบบกรอก (กำจัดพยาธิภายนอก) และแบบฉีด (กำจัดพยาธิภายใน)
โรคแท้งติดต่อ
ในแพะมักเกิดจากเชื้อ Brucella melitensis คนก็สามารถติดโรคนี้ได้จากการบริโภคน้ำนมและผลิตภัณฑ์นม เช่น ครีม เนย ที่ได้จากแพะที่เป็นโรคและไม่ได้ผ่านขบวนการฆ่าเชื้อโรคก่อน
อาการ แพะเกิดการแท้งลูกหรือคลอดลูกที่ไม่ค่อยจะแข็งแรงออกมาและมักจะมีน้ำเมือกไหลมาจากช่องคลอดนานเป็นเวลา 2-3 สัปดาห์ เดินกะโผลกกะเผลก เต้านมอักเสบ น้ำหนักลด ขนแห้งและเป็นหมัน
การติดต่อ โดยการสืบพันธุ์การเลียอวัยวะสืบพันธุ์ของตัวอื่น การกินอาหารและน้ำดื่มที่มีเชื้อโรคปนอยู่ เชื้อนี้จะมีในน้ำเมือกสัตว์ปัสสาวะ และซากลูกสัตว์ที่แท้งออกมา
โรคมงคล่อเทียม หรือโรคเมลิออยโดซีส
ส่วนใหญ่จะพบโรคนี้ในประเทศที่ตั้งอยู่ในเขตร้อนหรือเขตร้อนชื้น สามารถติดคนและสัตว์ได้
อาการ ปวดหัวเบื่ออาหาร ปวดตามตัวและมีอาการทางระบบหายใจ รวมทั้งมีไข้ไอ บางครั้งมีเลือดปน เจ็บหน้าอก มีแผลหลุมในช่องจมูกมีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ มีแนวโน้มที่จะติดเชื้อเข้าสู่กระแสเลือด และ อาจตายได้หากไม่ได้รับการรักษา
การติดต่อ จากการสัมผัสเชื้อโดยตรง การหายใจ หรือการกินอาหารหรือน้ำ ที่ปนเปื้อนเชื้อ และสามารถติดต่อผ่านการสัมผัสเลือดหรือของเหลวจากร่างกาย (ปัสสาวะ อุจจาระ น้ำมูก น้ำนม) ของคนหรือสัตว์ที่ติดเชื้อ
***ควรกำจัดทำลายหากตรวจพบตัวที่เป็นโรคในฟาร์ม*****
เรื่องของราคาจำหน่ายแพะ
สำหรับราคาจำหน่ายแพะจะแต่ต่างกันออกไปแล้วแต่ล่ะพื้นที่แต่โดยส่วนมากถ้าคิดราคาเป็ยแบบขายกิโลกรัม จะกิโลกรัมละ ประมาณ 70-85 บาท แต่ถ้าขายเพื่อนำไปเลี้ยงหรือทำสายพันธุ์ก็จะราคาขึ้นอยู่กับความพอใจของผู้ขายและผู้ชื้อเป็นหลังครับ
แนวทางสร้างคอกแพะราคาประหยัด จากวัตถุดิบรอบตัว
Cr : บ่าวอีสาน เมืองน้ำดำ
บทความอื่นๆที่น่าสนใจ